Urlop bezpłatny – zasady udzielania + wniosek

Urlop bezpłatny to jeden z rodzajów urlopów, którego udzielenie wymaga inicjatywy pracownika i zgody pracodawcy. Warunki udzielenia urlopu bezpłatnego reguluje Kodeks pracy. Sprawdź, czy można wziąć urlop bezpłatny, mając jeszcze wypoczynkowy, ile dni urlopu bezpłatnego można otrzymać i czy pracodawca może wysłać pracownika na urlop bezpłatny bez jego zgody.

Urlop bezpłatny – podstawa prawna

Urlop bezpłatny to szczególny rodzaj urlopu, którego udzielenie następuje wyłącznie na pisemny wniosek pracownika i za zgodą pracodawcy. Jego regulacje znajdują się w art. 174 i 174¹ Kodeksu pracy, które określają zasady urlopu bezpłatnego oraz wpływ tego rozwiązania na trwający stosunek pracy.

Zgodnie z przepisami, ten rodzaj urlopu przysługuje pracownikowi tylko wtedy, gdy pracodawca wyrazi na to zgodę. Charakter urlopu bezpłatnego polega na czasowym zawieszeniu obowiązków i uprawnień wynikających z umowy o pracę, bez rozwiązania stosunku pracy.

Urlop bezpłatny – ile dni przysługuje?

Limit urlopu bezpłatnego nie jest ustalony z góry przez przepisy – przysługuje on w wymiarze ustalonym wspólnie przez pracownika i pracodawcę, a więc może trwać kilka dni, tygodni, a nawet kilka lat, o ile obie strony wyrażą na to zgodę. Takie rozwiązanie dopuszcza art. 174 §1 KP.

Warto jednak pamiętać, że zgodnie z art. 174 §3 KP, jeżeli okres urlopu bezpłatnego przekracza 3 miesiące, strony mogą przewidzieć możliwość odwołania pracownika z urlopu z ważnych przyczyn.

W czasie trwania urlopu bezpłatnego stosunek pracy nie ulega rozwiązaniu, ale zostaje zawieszony. Po jego zakończeniu pracownik powraca na wcześniej zajmowane stanowisko lub inne, równorzędne pod względem wynagrodzenia i rodzaju pracy.

Urlop bezpłatny a uprawnienia pracownicze

Zgodnie z art. 174 § 2 KP okres urlopu bezpłatnego nie wlicza się do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej. W praktyce oznacza to, że w czasie trwania urlopu bezpłatnego pracownik nie nabywa prawa do dłuższego urlopu wypoczynkowego, nagrody jubileuszowej czy dodatków stażowych.

W okresie urlopu bezpłatnego pracodawca nie opłaca składek emerytalnych, rentowych, chorobowych ani wypadkowych. Pracownik nie podlega zatem ubezpieczeniu chorobowemu, a tym samym nie przysługuje mu zasiłek chorobowy, opiekuńczy, macierzyński ani świadczenie rehabilitacyjne. Wyjątek stanowią urlopy udzielone małżonkom pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych lub instytucjach za granicą (art. 7 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).

Dodatkowo, w trakcie urlopu bezpłatnego pracownik traci prawo do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych. Narodowy Fundusz Zdrowia zapewnia prawo do bezpłatnej opieki zdrowotnej jeszcze przez 30 dni od momentu zawieszenia ubezpieczenia zdrowotnego. Po tym czasie pracownik może zgłosić się do ubezpieczenia jako członek rodziny (np. małżonka lub rodzica) albo zawrzeć dobrowolną umowę z NFZ i opłacać składkę we własnym zakresie.

Udzielenie urlopu bezpłatnego a praca u innego pracodawcy

Zgodnie z art. 174¹ KP za zgodą pracownika wyrażoną na piśmie pracodawca może udzielić urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy. Warunkiem jest zawarcie stosownego porozumienia między obiema firmami, w którym określa się czas udzielonego urlopu bezpłatnego oraz zasady współpracy.

W tym przypadku okres urlopu wlicza się do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Oznacza to, że mimo iż pracownik formalnie nie świadczy pracy dla pierwotnego pracodawcy, zachowuje ciągłość zatrudnienia w zakresie naliczania m.in. wymiaru urlopu wypoczynkowego czy uprawnień stażowych. Taki rodzaj urlopu bezpłatnego stosowany jest najczęściej w sytuacjach czasowego oddelegowania pracownika do współpracującej firmy.

Urlop bezpłatny a pracownik młodociany

Zgodnie z art. 205 § 4 KP pracownik młodociany ma prawo skorzystać z urlopu bezpłatnego w okresie ferii szkolnych. Wymiar urlopu bezpłatnego, udzielonego w czasie ferii, łącznie z przysługującym urlopem wypoczynkowym, nie może przekroczyć 2 miesięcy. W tym czasie uprawnienia pracownicze młodocianego pozostają aktywne – urlop bezpłatny przysługuje mu bez zawieszania stosunku pracy, a okres ten wlicza się do stażu pracy i nie powoduje utraty praw pracowniczych.

Czy pracodawca może wysłać na urlop bezpłatny?

Zgodnie z art. 174 § 1 KP urlop bezpłatny udzielany jest wyłącznie na pisemny wniosek pracownika i wymaga jego zgody. Oznacza to, że jakiekolwiek polecenie pracodawcy dotyczące „przymusowego” pobierania urlopu bezpłatnego narusza przepisy prawa pracy.

Przymuszenie pracownika do skorzystania z urlopu bezpłatnego – bez jego wniosku lub zgody – stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika, za które przewidziana jest kara grzywny od 1 000 do 30 000 zł (art. 281 KP).

Czy można wziąć urlop bezpłatny, mając jeszcze wypoczynkowy?

Przepisy Kodeksu pracy nie zakazują udzielenia urlopu bezpłatnego, nawet jeśli pracownik ma jeszcze niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Należy pamiętać, że jest to świadczenie fakultatywne – nie przysługuje z mocy prawa, lecz wymaga obopólnej zgody. Jeżeli więc obie strony uzgodnią jego udzielenie, może on zostać przyznany niezależnie od dostępnych dni urlopu wypoczynkowego.

Wniosek o urop bezpłatny – co powinien zawierać?

Wniosek o urlop bezpłatny powinien zawierać kilka podstawowych elementów formalnych, takich jak:

• imię i nazwisko pracownika,
• dane identyfikujące pracodawcę (nazwę i adres firmy),
• miejscowość i datę sporządzenia pisma,
• jasno sformułowaną prośbę o udzielenie urlopu bezpłatnego,
• wskazanie terminu rozpoczęcia urlopu bezpłatnego i planowanej długości jego trwania.

Na końcu należy umieścić własnoręczny podpis pracownika. W niektórych przypadkach można również dodać krótkie uzasadnienie, choć nie jest ono wymagane przepisami.

Warto pamiętać, że wniosek pracownika jest niezbędny, by urlop został udzielony zgodnie z prawem.

Wniosek o urlop bezpłatny – darmowy wzór

Mając na uwadze powyższe wytyczne, przygotowaliśmy wzór wniosku o urlop bezpłatny w wersji do druku. Możesz pobrać go za darmo w formacie .pdf lub .docx.

Wniosek o urlop bezpłatny.docx


Wniosek o urlop bezpłatny.pdf